محتوای سوره مبارکه حمد
سوره حمد که نام دیگرش «فاتحه الکتاب» است، هفت آیه
دارد1 و تنها سورهاى است که بر هر مسلمانى واجب است حداقل روزانه ده
بار آن را در نمازهاى شبانه روزى بخواند وگرنه نماز او باطل است. «لا صلاة الّا
بفاتحه الکتاب»2 بنا به روایت جابر بن عبد اللّه انصارى از رسول
اکرم(صلی الله علیه و آله): این سوره بهترین سورههاى قرآن
است.3
آیات سورهى مبارکه فاتحه، اشاراتى در بارهى خداوند و صفات او، مسأله معاد،
شناخت و درخواست رهروى در راه حقّ و قبول حاکمیت و ربوبیّت خداوند دارد. همچنین به
ادامهى راه اولیاى خدا، ابراز علاقه و از گمراهان و غضبشدگان اعلام بیزارى و
انزجار شده است. سورهى حمد همانند خود قرآن مایهى شفاست، هم شفاى دردهاى جسمانى و
هم شفاى بیمارىهاى روحى.4
درسهاى تربیتى سورهى حمد
در تفسیر نمونه به مواردی از اثرات تربیتی سوره حمد اشاره شده است که با توجه و
عمل به هرکدام از این موارد، انسان هرچه بیشتر در راه شناخت و نزدیکی به پروردگار
قرار میگیرد:
1- انسان در تلاوت سورهى حمد با «بِسْمِ اللَّهِ» از
غیر خدا قطع امید مىکند.
2- با «رَبِّ الْعالَمِینَ» و «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ»
احساس مىکند که مربوب و مملوک است و خودخواهى و غرور را کنار مىگذارد.
3- با کلمه «عالمین» میان خود و تمام هستى ارتباط
برقرار مىکند.
4- با «الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» خود را در سایه لطف او
مىداند.
5- با «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» غفلتش از آینده زدوده
مىشود.
6- با گفتن «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» ریا و شهرت طلبى را
زایل مىکند.
7- با «إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» از ابرقدرتها
نمىهراسد.
8- از «أَنْعَمْتَ» مىفهمد که نعمتها به دست
اوست.
9- با «اهْدِنَا» رهسپارى در راه حقّ و طریق مستقیم را
درخواست مىکند.
10- در «صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ»
همبستگى خود را با پیروان حقّ اعلام مىکند.
11- با «غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ» و «ولَا
الضَّالِّینَ» بیزارى و برائت از باطل و اهل باطل را ابراز مىدارد.